عملکرد کلیه ها

کلیه مهم ترین ارگان در تنظیم میزان آب و مواد معدنی در خون و حفظ ثبات داخلی بدن می باشد. میزان آب، نمک و مواد نیتروژن دار (اوره و اسید اوریک)) خون توسط کلیه ها با مکانیسمی دقیق کنترل و تنظیم می شود. کلیه ها از واحد های سازنده ای به نام « نفرون » تشکیل شده اند. هر کلیه بین هشتصد هزار تا یک و نیم میلیون عدد نفرون در خود دارد.

وظیفه نفرون ها فیلتر کردن خون و برداشتن مواد زاید و آب اضافی از آن است که در نهایت به تشکیل ادرار منجر می گردد. تعداد زیاد نفرون ها به کلیه ها اجازه می دهد که هر دقیقه حدود ۱۰۰ تا ۱۲۰ سی سی خون را فیلتر کنند. در نتیجه پنج لیتر یا ۵۰۰۰ سی سی خون بدن یک فرد بالغ در کمتر از یک ساعت در کلیه ها تصفیه می گردد، یعنی خون ما در طول یک شبانه روز حدود ۲۵ بار تصفیه می شود. این عدد اعجاب آور نشان می دهد که تنظیم میزان آب و نمک (و میزان اسیدی بودن) خون چقدر برای بدن اهمیت دارد. نفرون ها از شبکه های کروی و توری مانندی تشکیل شده اند که خون از یک طرف وارد آنها شده و از سمت دیگر خارج می شود. در خلال گردش خون در این فیلتر کروی شکل، تمامی ملکول های کوچک نظیر آب و نمک و قند ها از این شبکه توری عبور کرده و به طرف دیگر می روند و در حقیقت به طور کامل از جریان خون خارج می شوند، ولی ملکول های بزرگ مثل پروتئین ها، چربی ها و نیز سلولهای خون (مثل گلبول های قرمز و سفید) معمولا بزرگ تر از آن هستند که از این فیلتر عبور کنند. پس حجم زیادی از نمک ها، قند ها و مواد نیتروژن دار (اوره و اسید اوریک) به همراه میزان زیادی آب، از طریق نفرون ها از خون خارج و به داخل لوله های کلیوی تراوش می شوند. کلیه ها در ادامه با فرآیند های دقیق و کنترل شده ای، ملکول های مهم و حیاتی نظیر قند ها را تقریبا به طور صد در صد به داخل خون باز می گردانند. بر عکس قند ها، اوره و اسید اوریک مواد زاید و سمی به شمار می آیند و عمدتا به شکل ادرار دفع می گردند